Jak rozpoznać piramidę finansową?

Piramida finansowa – co jakiś czas hasło to pojawia się w mediach. Pojawia się ono w negatywnym kontekście osób oszukanych, którzy zainwestowali niejednokrotnie oszczędności całego życia w dane przedsięwzięcie i je stracili gotówkę. W jaki sposób można rozpoznać piramidę finansową? Jak się uchronić przed zainwestowaniem pieniędzy w niepewne przedsięwzięcie?

Piramida finansowa – co to jest?

Piramidę finansową można rozpoznać m.in. po tym, że już na pierwszy rzut oka jej działalność nie jest do końca przejrzysta. Nie należy także wierzyć firmom, które oferują wysokie zyski bez żadnego ryzyka inwestycyjnego – jest to po prostu niemożliwe.

Cechą charakterystyczną piramidy finansowej jest zatem zapewnienie o możliwości szybkiego zarobienia pieniędzy bez ponoszenia jakiegokolwiek ryzyka inwestycyjnego. Klient przekonywany jest o tym, że nie musi poświęcać czasu na jakiekolwiek analizy, ani w żaden sposób angażować się w przedsięwzięcie. Zysk ma zostać wygenerowany całkowicie automatycznie bez jego udziału. Z czasem okazuje się jednak, że nie jest to żadne zyskowne przedsięwzięcie, a oszustwo – popularnie nazywane piramidą finansową. W takim przypadku klient nie może odzyskać zainwestowanych pieniędzy i niejednokrotnie okazuje się, że padł ofiarą oszustwa, a oszczędności jego życia przepadły.

Schemat Ponziego – co to takiego?

Charles Ponzi był włoskim imigrantem, który przypłynął do USA w 1903 roku. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej zaobserwował on pewną prawidłowość. Niektóre firmy, które prowadziły sprzedaż wysyłkową, załączały do paczek tzw. IRC. Był to Międzynarodowy Kupon na Odpowiedź. Można było go wymienić na znaczki o danej wartości. Ze względu na duże zawirowania cenowe wymieniając kupony IRC na znaczki, można było wygenerować dodatkowy zysk.

Ponzi postanowił wykorzystać zaobserwowaną prawidłowość. Zaczął zatrudniać agentów, których zadaniem było znalezienie inwestorów. Obiecywano im m.in. zyski w wysokości 50% w ciągu 45 dni. Tak właśnie powstała jedna z najbardziej znanych piramid finansowych nazwana nazwiskiem włoskiego imigranta.

W pewnym momencie inwestorzy zaczęli dopatrywać się nieprawidłowości. Ponzi, aby uspokoić klientów, zapraszał ich na rozmowę, a następnie wypłacał należne zyski. Pieniądze pochodziły z kredytu, jednak zwiększały wiarygodność Charlesa w oczach inwestorów. W 1920 roku piramida Ponziego załamała się, a sam pomysłodawca został skazany na 5 lat więzienia (w więzieniu spędził 3,5 roku). Po odbyciu kary postanowił spróbować zbudować kolejną piramidę finansową – ta również się załamała, a Ponzi ponownie trafił do więzienia.

W jaki sposób można rozpoznać piramidę finansową?

Schemat Ponziego pomimo tego, że jest już doskonale znany na całym świecie, nadal bywa wykorzystywany do tworzenia różnorodnych piramid finansowych. Co gorsze, wciąż wiele osób daje się „nabrać” na takie działania oszustów.

Istnieją jednak pewne cechy charakterystyczne, które umożliwiają rozpoznanie piramidy finansowej. Po czym można rozpoznać przedsięwzięcie mające znamiona oszustwa?

1. Brak odpowiedzi na trudne pytania to podstawowa cecha każdej piramidy finansowej. Przedstawiciele firm często unikają odpowiedzi na pytania, które mogłyby zdemaskować skrywane oszustwo. To powinno wzbudzić naszą czujność.
2. Niechęć przedstawicieli do podawania szczegółów dotyczących kwestii związanych z działalnością firmy. Każdy pracownik zaangażowany w swoją pracę powinien umieć wyjaśnić wszystkie wątpliwości oraz sposób działania swojego przedsięwzięcia.
3. Koloryzowanie faktów o firmie oraz jej właścicielach. Czasami na stronach internetowych oraz w broszurach reklamowych można znaleźć informacje o kierownictwie. To nic dziwnego, o ile nie będą to informacje podkoloryzowane, świadczące często o międzynarodowej karierze prezesa w charakterze managera na wysokim stanowisku itp. – co nie do końca wyjaśnia jego kompetencje.
4. Gwarancja zysku bez oceny ryzyka inwestycyjnego. Każde przedsięwzięcie inwestycyjne wiąże się z pewnym niebezpieczeństwem. Żadna rzetelna firma nie zapewni swojego klienta, że ten odnotuje zysk bez jakiegokolwiek ryzyka.
5. Bardzo wysokie zyski. Obietnica zysków na zbyt wysokim poziomie powinna wydać nam się podejrzana. Niewiele produktów finansowych może zapewnić stopę zwrotu na wysokim poziomie przez cały okres.
6. Niezrozumiała struktura firmy – czasami organizacja firmy wiele mówi o przedsiębiorstwie. Zbyt skomplikowana struktura, składająca się z różnych typów działalności powinna wzbudzić naszą czujność.
7. Przedstawiciel chce sprzedać produkt firmy za wszelką cenę. Podejrzany powinien wydać nam się pośpiech – doradca chce szybko coś sprzedać tak, by klient nie mógł się skonsultować z kimś innym.
8. Wyliczenia – czasami po wykonaniu prostych wyliczeń oszustwo firmy może wyjść na jaw (np. zbyt szybka stopa zwrotu).

Piramidy finansowe to oszustwa, które w większości krajów na świecie są nielegalne. W naszym kraju zagadnienia z tym związane reguluje ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zabrania się m.in. tworzenie systemu sprzedaży lawinowej, w którym osobom przysługuje wynagrodzenie za nakłanianie innych ludzi do dołączenia do systemu.